اگر در هنگام خوردن قهوه آن را بر روی خود ریخته باشید و یا در هنگام شست و شوی ظرف‌ها آب به شدت داغ شود، به طور حتم سوختگی با آب گرم را تجربه کرده‌اید. بسیاری از سوختگی‌ها با حرارت خشک مانند شعله آتش، اتوی داغ و یا فر ایجاد می‌شوند. اما در برخی موارد حرارت مرطوب مانند بخار و آب جوش نیز باعث سوختگی خواهند شد. سوختگی با آب جوش باعث بروز درد و آسیب دیدگی پوست به وسیله بخار یا رطوبت می‌شود. این نوع سوختگی می‌تواند خطرناک باشد چرا که بر اثر آن تمامی بافت‌ها و سلول‌های قسمت آسیب از بین می‌روند. همچنین ممکن است به دلیل حرارت، بدن دچار شوک شود. در موارد شدیدتر، این نوع سوختگی می‌تواند خطر جانی در پی داشته باشد.
فهرست مطالب
دلایل سوختگی
سوختگی می‌تواند به صورت اتفاقی یا عمدی رخ دهد اما در بسیاری از موارد می‌توان از آن جلوگیری کرد. بیشتر سوختگی‌ها بر اثر حوادث کوچک در زمانی که عجله داریم و یا تحت فشار هستیم رخ می‌دهند. برای مثال:
- ممکن است با ریختن مایعات داغ یا سوپ بر روی خود دچار سوختگی شوید.
- در برخی موارد بخار فر یا ماکروویو نیز می‌تواند باعث بروز سوختگی شود.
- سوختگی با آب لوله کشی بیشتر در مواردی رخ می‌دهد که دمای آب به بیش از ۱۲۰ درجه فارنهایت برسد.
این نوع سوختگی‌ها بیشتر در رستوران‌ها رخ می‌دهد. در رستوران‌ها برای جلوگیری از رشد باکتری‌ها همیشه دمای آب بالا نگه داشته می‌شود. یک حادثه کوچک می‌تواند در عرض چند ثانیه باعث بروز سوختگی با آب جوش شود.
درمان سوختگی با آب جوش
برای درمان سوختگی با آب جوش یا هر نوع سوختگی دیگر باید در سریع‌ترین زمان ممکن کمک‌های اولیه مناسب انجام شود. از این طریق میزان آسیب دیدگی پوست کاهش می‌یابد.
کمک‌های اولیه برای درمان سوختگی
در ادامه به برخی روش‌های کمک‌های اولیه که می‌توانید به کمک آن سوختگی را کنترل کنید اشاره شده است.
متوقف کردن پروسه سوختگی
هر چه سریع‌تر پروسه سوختگی را متوقف کنید. برای این کار:
- شخص را از محل حادثه دور نمایید.
- آتش را به کمک آب خاموش کنید.
- شعله‌های آتش را به وسیله یک پتو خفه کنید.
برداشتن و خارج کردن هرچه در اطراف بافت سوخته باقی مانده است.
تکه‌های لباس یا جواهراتی که در اطراف بافت سوخته باقی مانده‌اند را خارج کنید اما در صورتی که چیزی به بافت سوخته چسبیده بود به هیچ عنوان به آن دست نزنید چرا که ممکن است باعث آسیب بیشتر شود.
خنک کردن محل سوختگی
محل سوختگی را برای ۲۰ دقیقه زیر شیر آب سرد یا ولرم بگیرید. باید این کار را در سریع‌ترین زمان ممکن بعد از آسیب دیدگی انجام دهید. به هیچ عنوان از یخ، آب یخ، هرگونه کرم یا محصولات چرب مانند کره بر روی سوختگی استفاده نکنید.
گرم نگه داشتن
شخص آسیب دیده را گرم نگه دارید. برای این کار می‌توانید از پتو یا چند لایه لباس استفاده کنید اما مراقب باشید که بر روی بافت آسیب دیده قرار نگیرند.
گرم نگه داشتن فرد از هیپوترمی جلوگیری می‌کند. هیپوترمی شرایطی است که در آن دمای بدن فرد به زیر ۳۵ درجه سانتی گراد افت می‌کند. ریسک رخ دادن این عارضه زمانی که می‌خواهید سوختگی بزرگی را به خصوص در کودکان و افراد مسن خنک کنید بسیار بالا می‌رود.
پوشاندن محل سوختگی با سلفون
به جای پیچیدن سلفون به دور کل اندام، یک لایه از آن را بر روی محل سوختگی قرار دهید. برای سوختگی دست‌ها می‌توانید از یک کیسه پلاستیکی شفاف و تمیز استفاده کنید.
تا زمانی که سوختگی با بانداژ مناسب پانسمان شود (در صورت نیاز) می‌توان از سلفون به عنوان یک جایگزین موقت استفاده نمود. این روش به کاهش درد کمک کرده و به پزشکان اجازه می‌دهد بدون نیاز به تکان دادن سلفون محل سوختگی را معاینه نمایند.
درمان درد به کمک داروهای مسکن
برای کاهش درد بسیاری از مشکلات مانند سوختگی، زخم مقعد، سردرد، کیست مویی و… داروهای مسکن بهترین راه‌حل هستند تا به پزشک مراجعه نمایید. می‌توان از پاراستامول یا ایبوپروفن استفاده نمود. زمانی که از داروهایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند استفاده می‌کنید حتما به دستورالعمل شرکت سازنده آن دقت نمایید. کودکان زیر ۱۶ سال به هیچ عنوان نباید از آسپرین استفاده کنند.
صاف نشستن
پزشکان صاف نشستن را برای بسیاری از مشکلات توضیه می‌کنند برای مثال صاف نشستن تاثیر بسیاری در جراحی‌هایی مانند جراحی زخم استومی، جراحی‌های ناهنجاری ستون فقرات یا حتی برای مراقبت از بخیه زخم دارد. در ارتباط با سوختگی هم صاف نشستن تاثیر بسیاری در بهبودی فرد دارد. بنابراین در صورت سوختگی صورت و چشم‌ها نیز سعی کنید تا حد امکان صاف بنشینید و تا جایی که ممکن است از دراز کشیدن پرهیز کنید چرا که این کار به کاهش تورم کمک می‌کند.
بهبودی سوختگی با آب جوش و دیگر سوختگی‌ها
مدت زمان مورد نیاز برای بهبودی سوختگی به وخامت و روش درمانی آن بستگی دارد. در صورتی که جای سوختگی عفونی شود به درمان بیشتری نیاز خواهد داشت.
سوختگی‌هایی که به درمان پزشکی نیازی ندارند.
در صورت سطحی بودن سوختگی می‌توان آن را در خانه درمان نمود و دیگر نیازی به مداخله پزشکی نخواهد بود. در خصوص اقدامات اولیه برای درمان سوختگی با آب جوش و دیگر انواع سوختگی‌ها بیشتر بخوانید.
در زمانی که پوست ترمیم می‌شود آن را تمیز نگه داشته و از هیچ نوع کرم یا ماده چرب‌کننده استفاده نکنید. همچنین از سوراخ کردن و ترکاندن تاول‌ها خودداری نموده چرا که ممکن است باعث عفونت شود.
در صورتی که به دلیل نوشیدن مایعات داغ داخل دهان خود را سوزانده‌اید تا زمان بهبودی کامل از مصرف مواد غذایی گرم و تند، الکل و سیگار که باعث تحریک محل سوختگی می‌شوند پرهیز کنید. سوختگی‌های سطحی که فقط به لایه اول پوست آسیب رسانده‌اند به طور معمول ظرف یک هفته درمان شده و از خود جای زخمی باقی نمی‌گذارند.
سوختگی‌هایی که به درمان پزشکی احتیاج دارند.
زمانی که سوختگی شدید بوده و به مداخله پزشکی نیاز دارد، در ابتدا برای بررسی میزان مراقبت‌های مورد نیاز تحت معاینه قرار می‌گیرد.
پزشک معالج در ابتدا:
- برای بررسی وسعت و عمق سوختگی فرد را معاینه می‌کند.
- زخم را با دقت تمیز کرده تا هیچ یک از تاول‌های آن نترکد.
- محل سوختگی را باند و پد تمیز پانسمان می‌نماید.
- در صورت لزوم برای وی داروهای مسکن نظیر ایبوپروفن و پاراستامول تجویز می‌کند.
بسته به علت سوختگی ممکن است پزشک برای فرد واکسن کزاز تجویز کند. کزاز زمانی رخ می‌دهد که باکتری آن وارد جای زخم شود. برای مثال در صورتی که خاک وارد جای زخم شود توصیه می‌شود واکسن کزاز تزریق گردد.
بعد از ۲۴ ساعت پانسمان بررسی شده تا مطمئن شوند زخم عفونت نکرده است. بعد از ۴۸ ساعت پانسمان تعویض می‌می گردد و بعد از این هر ۳ تا ۵ روز یک بار تا زمان بهبودی کامل باید پانسمان را تعویض نمود.
سوختگی‌های سطحی که لایه اول پوستی و برخی لایه‌های زیرین را درگیر می‌کند به طور معمول ظرف مدت ۱۴ روز درمان شده و از خود اسکار کمی به جای می‌گذارند.
در صورت شدید بودن سوختگی باید به یک متخصص سوختگی مراجعه نمود تا اقدامات درمانی مناسب برای شما صورت گیرد. علاوه‌براین، در برخی موارد برای برداشتن پوست سوخته و جایگزین کردن آن با پوست پیوندی که از دیگر بخش‌های بدن برداشته می‌شود به جراحی نیاز است. گاهی درمان سوختگی‌های بسیار شدید و عمیق ماه‌ها و یا حتی سال‌ها زمان می‌برد و در بیشتر موارد از خود اسکار باقی می‌گذارد.
تاول‌های پوستی
نظرات پزشکان در خصوص تاول‌های پوستی ناشی از سوختگی متفاوت است اما به صورت کلی توصیه می‌شود تا از ترکاندن تاول‌ها خودداری نمایید. در صورتی که سوختگی باعث تاول شد باید به پزشک مراجعه نمود. به طور معمول این تاول‌ها دست نخورده باقی می‌مانند اما در برخی موارد بخش‌های سوختگی بیمارستان‌ها دستورالعمل خاصی برای خالی کردن تاول‌ها دارند.
گاهی برای خالی کردن مایعات از درون تاول‌ها به کمک یک سوزن سوراخ کوچکی درون آن ایجاد می‌نمایند. این عمل دم زنی نام دارد و بر روی تاول‌های بزرگ و تاول‌هایی که در معرض ترکیدن قرار دارند انجام می‌شود.
پزشک شما را در خصوص روش‌های مراقبت از تاول‌ها و مناسب‌ترین نوع پانسمان راهنمایی خواهد کرد.
قرار گرفتن در معرض خورشید
تا چند سال اول بعد از سوختگی از قرار دادن بافت سوخته در معرض تابش مستقیم نور خورشید خودداری کنید چرا که ممکن است باعث تاول زدن شود. پوست در سال اول بعد از حادثه بسیار حساس می‌باشد. این مسئله در خصوص پوست تازه پیوند زده شده نیز صدق می‌کند.
پوشاندن محل سوختگی با لباس نخی از اهمیت بالایی برخوردار است. در صورت سوختن صورت سعی کنید در زمان بیرون رفتن از خانه از کلاه نقاب‌دار یا کلاه‌هایی با لبه پهن استفاده کنید. علاوه بر این باید محل سوختگی را به طور کامل با کرم ضد آفتاب SPF 50 بپوشانید.
بعد از گذشت ۳ سال می‌توانید پوست آسیب دیده را دوباره در معرض تابش خورشید قرار دهید با این حال باز هم باید به طور حتم از ضد آفتاب با محافظت بالا استفاده کنید.
چگونه جای زخم سوختگی را درمان کنیم؟
بعد از درمان سوختگی به طور معمول جای زخم آن باقی خواهند ماند به خصوص اگر سوختگی از نوع درجه ۲ یا ۳ باشد. شدت اسکارها به میزان و عمق سوختگی و درمان اولیه آن بستگی دارد.
درمان اسکار و جای سوختگی به ۴ مورد دسته بندی می‌شود:
- پماد‌هایی که بدون نسخه به فروش می‌رسند.
- پروسه‌های بدون نیاز به جراحی
- درمان اسکار به کمک لیزر
- جراحی
روش درمان به این بستگی دارد که می‌خواهید ظاهر پوست را ترمیم کرده و بهبود ببخشید و یا آسیب پوستی باعث کشیده شدن پوست شده و توانایی حرکتی شما را مختل کرده و قصد درمان آن را دارید.
