ماده ۱۱۲۱ الی ۱۱۳۲ ضابطه مدنی به فسخ نكاح اختصاص پیدا کرده است و عیوب زوج و زوجه كه حق فسخ نكاح برای دوجانب تشکیل می كند، كاملاً در آن درج گردیده است.
اما مطالبی كه واجد اهمیت وجود دارد «تكلیف مهریه» در فسخ نكاح و فرق آن با جدایی این است که مثال های گوناگونی در این ارتباط وجود دارد. به طور مثل فکر کنید مردی دختر خانومی را به پیوند خود درآورد و پس از پیوند بفهمد خانم بکارت خود را از دست داده است یا خانمی با زوج سالمی ازدواج می نماید و پس از ازدواج متوجه جنون دایم یا ادورای وی می گردد…
اما آنچه که در اذهان عمومی جای گرفته اینست که اگر تقاضای فسخ پیوند نكاح را بدهند از پرداخت مهریه معاف می گردند. در صورتی كه ضابطه بر ضد این عقیده وجود دارد.
ماده ۱۱۰۱ ضابطه مدده با آقای اشعار می دارد: «هرگاه پیوند نكاح قبل از نزدیكی به جهتی باطل شود خانم حق مهریه ندارد، مگر در صورتی كه طبق فسخ عنن باشد كه در این فرم علیرغم فسخ نكاح، زوجه سزاوار نصف مهر است.»
در این ماده اعلام شده كه اگر زوجه باكره باشد در فرم فسخ، مهریه به وی تعلق نمی گیرد مگر اینكه زوج بیماری عنن (ناتوانی جنسی) داشته باشد كه در این فرم نصف مهریه به وی تعلق می گیرد.
این در صورتی است که اگر خانم باکره نباشد مرد وظیفه است در هر فرم فسخ مهریه زن را پرداخت نماید. زن اینگونه اگر طرح بشود دعوای فسخ پیوند باشد با توجه به بیماری های مندرج در ضابطه مدنی در صورتی كه باكره نباشد می تواند تمام مهریه خود را اینگونه همراه فسخ نكاح دریافت كند.
تنها تفاوت فسخ نكاح با طلاق دارد اینكه است زن در وقتی که باكره است دادخواست طلاق دهد یا مرد در وقت باكرگی زن را مطلقه كند می بایست نصف مهریه پرداخت شود اما در فسخ نكاح اگر زوجه باكره باشد مهریه ای به وی تعلق نمی گیرد.
اما در فرم فقدان بكارت زوجه چه در طلاق که وکیل خانواده گفته است و چه در فسخ نكاح اصلا تفاوتی در پرداخت مهریه نیست و تمام مهریه باید پرداخت شود.
به علت اینکه بسیاری از اشخاص به این تصور كه به علت اینکه موارد فسخ نكاح در زوجه پدیدار شده توان هستند كه از فسخ نكاح استفاده نمایند و از پرداخت مهریه به زن رهایی یابند.
اگر كه تنها باكره بودن زن است كه زمینه فرار از پرداخت مهریه را در فسخ نكاح ایجاد می كند، اما اگر زن باكره نباشد حال اگر جنون داشت باشد یا بیماری های دیگری از قبیل قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم داشته باشد زوج اگر بخواهد نكاح را فسخ كند (با دارا بودن شروط) می بایست تمام مهریه زوجه را بپردازد. آغاز به عقیده می رسد عالی است در فرم ( فقدان بكارت زن ) مرد همیشه طبق ماده ۱۱۳۳ ضابطه مدنی از خواسته طلاق استفاده كند تا از فسخ نكاح و در این باب دیگر نیاز نیست كه به بیماری های فوق الاشعار در دادسرا عقیده نماید، یا عمل به اثبات تدلیس در دادسرا كند و سبب عرضه دهد.
به علت اینکه در هر دو حالت باید همه مهریه را پرداخت كند، این مسئله از مفهوم ضد ماده ۱۱۰۱ برداشت می شود. اما به این راحتی ها هم نیست این تنها در باب (مهریه) است.
۱- تمام مهریه
۲- اجرت المثل ایام زندگی
۳- در فرم دارا بودن شروط، نصف دارایی
۴- نفقه معوقه و دوران عده را اینگونه بایست همراه مهریه بدهد.
مهریه فسخ نکاح بعد از نزدیکی
هر وقت پیوند نکاح بعد از نزدیکی باطل شود ، زوجه سزاوار دریافت تمام مهریه خواهد بود و فسخ نکاح اثری در سزواری زوجه نسبت به مهر نخواهد داشت .
ضابطه مدنی به صراحت این قاعده را بیان نکرده است ، اما می توان آن را از مفهوم ماده ۱۱۰۱ ضابطه مدنی دریافت . بعلاوه اینکه بر اصل ماده ۱۰۸۲ ضابطه مدنی در به خاص حق مهریه ، زوجه به هنگام پیوند نکاح مالک مهریه می شود و با اتفاق نزدیکی مالکیت او استقرار پیدا می کند و دلیلی برای از بین رفتن آن وجود ندارد .
مهریه فسخ نکاح قبل از نزدیکی
بر اصل ماده ۱۱۰۱ ضابطه مدنی ، ” هرگاه پیوند نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود ، زوجه حق مهر ندارد ؛ مگر در صورتی که طبق فسخ ، عنن باشد که در این فرم ، علیرغم فسخ نکاح ، زوجه سزاوار نصف مهر است ” .
درصورتیکه از این ماده مشخص است ، اگر پیوند نکاح قبل از نزدیکی فسخ بشود ، زوجه سزاوار مهریه ای نخواهد بود ؛ یعنی مالکیت او نسبت به مهر زائل می شود و اگر مهر را دریافت کرده ، بایست آن را به شوهر سابق مسترد دارد . لذا ، در مورد فسخ ، برعکس طلاق ، زوجه استحقاق نصف مهریه را ندارد .
بند دوم ماده ۱۱۰۱ متضمن استثنایی بر قاعده حقیقی است . برابر این ماده ، در صورتی که زوجه به علت عنن یعنی ناتوانی جنسی شوهر ، پیوند نکاح را قبل از نزدیکی فسخ کرده باشد ، در این فرم علیرغم فسخ نکاح ، زوجه سزاوار نصف مهریه است . در این فرض ، با اینکه نزدیکی واقع نشده است ، زوجه استحقاق نصف مهر را دارد .
