علت و درمان آرتروز زانو

آرتروز زانو زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف مفصل زانو از بین برود. وقتی این اتفاق می‌افتد، استخوان‌ها در محل مفصل زانو به هم ساییده می‌شوند و دچار اصطکاک می‌شوند؛ این امر باعث آسیب دیدن زانو و سفت و متورم شدن آن می‌شود. آرتروز زانو قابل درمان نیست، اما روش‌های درمانی وجود دارند که می‌توانند علائم آرتروز زانو را کاهش دهند و از پیشرفت آن جلوگیری کنند.

آرتروز زانو چیست؟

آرتروز زانو زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف مفصل زانو از بین برود و استخوان‌ها به هم ساییده شوند. اصطکاک ایجاد شده باعث می‌شود که زانو با راحتی حرکت نکند، در نتیجه می‌تواند باعث زانو درد، سفت شدن و در برخی شرایط، تورم زانو شود. با وجود اینکه آرتروز قابل درمان نیست؛ اما روش‌های زیادی برای کاهش علائم آن و نیز کاهش سرعت پیشرفت آن وجود دارد. در موارد شدید آرتروز جراحی ممکن است لازم باشد. آرتروز زانو بسیار شایع است. تقریباً ۴۶٪ از مردم در طول زندگی خود به آرتروز زانو دچار می‌شوند.

علل آرتروز زانو

پزشکان نمی‌دانند که چرا برخی از افراد دچار آرتروز زانو می‌شوند. اما عواملی وجود دارند که خطر دچار شدن به آرتروز را افزایش می‌دهند. شما در شرایط زیر بیشتر در خطر ابتلا به آرتروز زانو هستید:

• افزایش سن
• زن بودن
• داشتن اضافه وزن
• داشتن شغل‌های یدی، مثل کشاورزی یا انجام ورزش‌هایی مثل دوندگی

البته احتمال ژنتیکی بودن آرتروز زانو هم وجود دارد. آرتروز زانو احتمالا بعد از ایجاد یک آسیب یا یکسری آسیب جزئی به زانو، ایجاد می‌شود. ممکن است در یک فرد مجموعه‌ای از عوامل مختلف باعث ایجاد آرتروز زانو شده‌باشند.

علائم آرتروز زانو

آرتروز زانو معمولا هر دو زانو را درگیر می‌کند، اما ممکن است فقط در یک زانو هم اتفاق بیافتد.

• ممکن است شما در داخل یا اطراف زانوی خود احساس درد داشته باشید، این درد با فعالیت کردن افزایش می‌یابد. معمولا در هنگام خواب این درد از بین می‌رود مگر اینکه آرتروز زانو شدید باشد.
• ممکن است در هنگام صبح یا در زمانی که بعد از استراحت از جای خود بلند می‌شوید در زانوی خود احساس سفتی داشته باشید. این حالت در هنگام صبح، معمولا تا ۳۰ دقیقه بعد از بیدار شدن، بهتر می‌شود.
• ممکن است گاهی زانوی شما قفل شود، به طوری که قادر به حرکت دادن آن نباشید.
• به دلیل درد، سفتی و تورم، ممکن است نتوانید زانوی خود را به اندازه معمول یا به راحتی حرکت دهید.
• ممکن است هنگام حرکت دادن زانو، صدای خرخر بشنوید یا ساییده شدن استخوان را احساس کنید – به این حالت کرپیتوس می‌گویند.

خودیاری برای آرتروز

کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانید برای کاهش درد و سفتی زانو انجام دهید و زندگی با آرتروز را کمی برای خودتان آسان‌تر کنید. بعضی از این روش‌ها در ادامه ذکر شده‌اند.

• سعی کنید وزن خود را متناسب با قد خود نگه دارید. اگر اضافه وزن دارید باید وزن خود را کم کنید، زیرا اضافه وزن فشار بیشتری به مفاصل وارد می‌کند و علائم آرتروز را افزایش می‌دهد.
• به ‌طور منظم ورزش کنید. ورزش می‌تواند به تقویت مفاصل و بهبود تناسب اندام کمک کند. می‌توانید برای انتخاب بهترین نوع ورزش با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
• در هنگام پیاده روی از یک عصا برای کاهش فشار به زانو استفاده کنید.
• کفش مناسب بپوشید – ترجیحاً کفش باید کفی نرم، ضخیم و ضربه‌گیر داشته باشد.
• از یک پد حرارتی یا کیسه یخ برای کمک به کاهش درد استفاده کنید. پد‌های سرد یا گرم را هیچ وقت مستقیما روی پوست قرار ندهید، زیرا ممکن است باعث سوختگی یا آسیب به پوست شود. حتما این پدها را در داخل یک پارچه یا حوله قرار دهید.

درمان آرتروز زانو

هیچ درمانی برای آرتروز زانو وجود ندارد، اما یکسری روش‌ها هستند که می‌توان از آن‌ها برای کنترل و مدیریت علائم استفاده کرد. هدف اصلی این روش‌ها کاهش درد و سفتی زانو است که باعث بهبود عملکرد زانوها و بازیابی کیفیت زندگی فرد می‌شود.

پزشک عمومی ممکن است شما را به یک متخصص یا فیزیوتراپیست ارجاع دهد. اگر درد و سفتی شدید در زانو خود احساس می‌کنید، ممکن است پزشک عمومی شما را به یک جراح ارتوپد (پزشکی که در جراحی استخوان تخصص دارد) ارجاع دهد.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست به دقت زانوی شما را معاینه می‌کند و سپس یک برنامه توانبخشی شخص سازی شده با هدف تقویت عضلات پا و زانو‌ها برای شما تهیه می‌کند. حتما تمرینات خود را انجام دهید، زیرا این کار به بهبود وضعیت زانو کمک می‌کند.

فیزیوتراپیست ممکن است استفاده از تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) را به شما توصیه کند. در این روش جریان‌های الکتریکی خفیفی از طریق پوست اعمال می‌شوند و باعث متوقف شدن سیگنال‌های درد یا خفیف شدن آن‌ها می‌شوند. این روش برای برخی از افراد مبتلا به آرتروز مفید است اما در برخی از افراد بی‌اثر واقع می‌شود.

فیزیوتراپیست تعیین می‌کند که شما باید از زانوبند یا عصا استفاده کنید یا خیر. شما می‌توانید از چند روش درمانی به طور همزمان برای بهبود وضعیت زانوی خود استفاده کنید.

همچنین می‌توانید به یک کاردرمان‌گر مراجعه کنید تا به شما در انجام کار‌ای روزمره کمک کند. کاردرمانگر روش‌هایی را به شما می‌آموزد که با استفاده از آن‌ها در حین انجام کار‌های روزانه فشار کمتری به زانوهایتان وارد می‌شود. این روش‌ها می‌تواند شامل استفاده از وسایلی مانند صندلی حمام، دستگیره‌ها در جاهای مختلف خانه و … باشد.

دارو

مسکن‌ها آرتروز را درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند درد و علائم ناشی از آن‌ را کاهش دهند و کیفیت زندگی را بهبود ببخشند. اگر پس از انجام اقدامات فوق، همچنان درد دارید، پزشک ممکن است موارد زیر را توصیه کند. استفاده از کرم‌ها و ژل‌ها بی‌حس کننده که معمولا اولین مسکن‌هایی هستند که پزشک تجویز می‌کند. این کرم‌ها حاوی داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن یا یک ماده مسکن به نام کپسایسین هستند. شما می‌توانید این کرم‌ها را مستقیما روی زانوی خود بمالید.

در صورتی که کرم‌ها و ژل‌ها کافی نباشند، پزشک ممکن است مصرف پاراستامول را نیز توصیه کند. زمانی که درد دارید باید از پاراستامول استفاده کنید. اگر این دارو مؤثر نباشند، پزشک شما ممکن است مصرف داروهای NSAID و همچنین کرم‌ها یا ژل‌های مسکن را توصیه کند. اما به دلیل خطر و عوارض جانبی، دارو‌های NSAID را برای مدت طولانی مصرف نکنید. پزشک معمولاً برای محافظت از معده و کاهش خطر عوارض جانبی، داروی دیگری را برای مصرف در کنار داروهای NSAID تجویز می‌کند. گاهی اوقات در صورتی که علائم شدید باشد و سایر مسکن‌ها کارساز نباشند، پزشک ممکن است مسکن قوی‌تری مثل اپیوئید را تجویز کند.

اگر مفصل زانو دردناک و متورم باشد، پزشک تزریق استروئید به زانو را توصیه می‌کند. تزریق معمولا یکبار یا بیشتر صورت می‌گیرد و می‌تواند نتایج بلند مدتی داشته باشد. اگرچه بسیاری از افراد برای کاهش علائم خود از مکمل‌های حاوی گلوکزامین یا کندرویتین استفاده می‌کنند، اما شواهد محدودی از اثر گذاری این دارو‌ها وجود دارد. اگر در این مورد به راهنمایی بیشتری نیاز دارید می‌توانید با پزشک خود صحبت کنید.

تزریق پی آر پی

پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP از خون فرد به دست می‌آید. پلاسما حاوی غلظت بالایی از پلاکت است. پلاکت ها دارای فاکتورهای رشد بسیاری هستند که پس از تزریق به ناحیه هدف فعالیت خود را آغاز می‌کنند. تزریق پی آر پی به زانو می‌تواند برای کاهش علائم آرتروز زانو مفید باشد. و به کاهش تخریب زانو کمک کنید.

جراحی

اگر آرتروز زانو درد شدیدی ایجاد می‌کند به طوری که باعث مختل شدن زندگی فرد می‌شود، پزشک روش جراحی را توصیه می‌کند. جراحی فقط در صورتی انجام می‌شود که سایر روش‌ها موثر نباشند.

انواع مختلفی از جراحی آرتروز زانو وجود دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:

• آرتروسکوپی زانو. این روش معمولا به بیشتر افراد توصیه نمی‌شود زیرا عوارض جانبی زیادی دارد و تاثیر چندانی هم ندارد. اما جراح ممکن است جراحی به روش لاپاراسکوپی را برای بهبود عملکرد زانو توصیه کند به ویژه اگر زانو قفل شده باشد.
• روش استئوتومی در این روش، جراح استخوان را برش داده و اصلاح می‌کند تا از وارد شدن فشار به قسمت آسیب دیده زانوی جلوگیری شود. اگر زیر ۶۰ سال دارید، ممکن است این گزینه مناسب باشد.
• روش جایگزینی جزئی یا کامل زانو که در آن جراح قسمت‌های آسیب دیده مفصل زانو را با قطعات مصنوعی جایگزین می‌کند.

پزشک شما را به یک جراح ارتوپد ارجاع می‌دهد تا به شما در انتخاب بهترین روش کمک کند.