مهریه یا صداق یکی از آداب و رسومی است که زوجین یا خانواده هایشان هنگام عقد با آن موافقت می کنند. در اسلام نیز مهریه یکی از حقوق مالی زن است و از آنجایی که زن صرفاً با انعقاد نکاح صاحب مهر می شود، هر وقت بخواهد می تواند آن را مطالبه و تصرف کند.
بنابراین اصل بر این است که زن در هر شرایطی می تواند مهریه خود را کامل دریافت کند. استثنائا مواردی از شروط عدم اعطای مهریه به زن است و یا حداقل زن مستحق دریافت مهریه کامل نیست که در قانون پیش بینی شده و مربوط به موارد خاصی است.
بنابراین با توجه به اهمیت این موضوع در این مقاله قصد داریم ابتدا به این سوال پاسخ دهیم که موارد عدم پرداخت مهریه به زنان چیست؟ سپس شرایط عدم اعطای مهریه به زن را به طور کامل بیان می کنیم. اگر سوالی در این مورد دارید، در این مقاله با ما همراه باشید.
مطالب مرتبط: طلاق شرعی چیست؟
فهرست مطالب
نحوه پرداخت مهریه چگونه است؟
قاضی دادگاه با توجه به زوج و شرایط مالی و همچنین دفاع از زوجه و نحوه اقساط و پیش اقساط مهریه را تعیین می کند زیرا قسط برای هر فرد یکسان نیست و کاملاً به قاضی و دادگاه بستگی دارد. در صورت استنکاف زوج از پرداخت اقساطی مهریه در زمان صدور مهریه توسط قاضی دادگاه، زوجه می تواند در دادگاه خانواده اقامه دعوی کند که در این صورت مهریه از اقساطی در می آید، یعنی امکان تقسیط وجود نخواهد داشت و شوهر مکلف است پرداخت مهریه به صورت کامل و مقطوع امکان پذیر است.
در چه مواردی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
به محض انعقاد عقد، زوجه حق تملیک مهریه زوجه را دارد و می تواند در آن تصرف کند. اما در قانون مدنی مواردی وجود دارد که به زنان مهریه نمی دهند. دلایل عدم تعلق به مهریه عبارتند از:
طبق ماده ۱۰۹۸ قانون مدنی: «اگر نکاح اعم از دائم یا منقطع باطل باشد و نزدیكی واقع نشده باشد، زن حقی بر مهر ندارد و در صورت گرفتن مهر، شوهر می تواند آن را رجوع كند.» بنابراین طبق این ماده یکی از اولین شروط عدم مهریه به زن شرط باطل بودن عقد و همچنین عدم وجود محرمیت است. لازم به ذکر است که اگر زن از اتمام نکاح مطلع نباشد نداند و رابطه ای صورت بگیرد، حق دریافت مهریه دارد.
طبق ماده ۱۰۸۸ قانون مدنی: «از بعد از عقد دائم هرگاه یکی از زوجین قبل از برقراری مهریه و قبل از نزدیکی فوت کند، زوجه مستحق مهر نیست». بنابراین در این صورت زوج هیچ تعهدی به پرداخت مهریه ندارد. اما اگر رابطه زناشویی بین زن و شوهر برقرار شود، زن سزاوار مهریه است.
مطابق ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی، اگر نکاح بین زوجین به هر دلیلی منحل شود و عقد بین آن ها منعقد نشود، زن حق دریافت مهریه را نخواهد داشت. تنها در صورت وجود «عنن» در زوج یا عدم توانایی در رابطه زناشویی از سوی مرد، زن حق دارد در صورت تمایل به فسخ نکاح، نصف مهریه را دریافت کند.
مطالب مرتبط: گرفتن وقت مشاوره برای طلاق توافقی
شرایط عدم تعلق کامل مهریه به زن
در این قسمت قصد داریم شرایط عدم اعطای مهریه را به طور کامل به زن بیان کنیم. در این صورت زن نمی تواند مهریه خود را کامل بگیرد و تا حدودی از این حق محروم می شود. این شرایط عبارتند از:
یکی از شروط عدم اعطای مهریه کامل به زن، طلاق قبل از ازدواج است. طبق ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی: «هرگاه مرد قبل از نزدیکی، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق نصف مهر خواهد بود و اگر شوهر بیش از نصف مهر را داده باشد، دیگر نیاز به پرداخت مهریه نیست. البته اگر زوج زوجه را طلاق ندهد زوجه مستحق تمام مهریه قبل از ازدواج است.»
مهریه زن چقدر است؟
دریافت تا ۱۱۰ سکه قابل قبول است و در صورت ورشکستگی زوج، قانون آن ها را مجبور به پرداخت بیش از ۱۱۰ سکه نمی کند.
بر اساس دستورالعمل رئیس کل دادگستری در امر پیشگیری از بازداشت زندانیان، این بخشنامه و این قانون برای کاهش تعداد مجرمان در زندان ها تصویب شده است و در اجرای آن ۵۰۰۰ زندانی از زندان آزاد شده اند. این باعث بهبود عمده در قوه قضائیه بود.
بر اساس این قانون مهریه زن هر چه که باشد مرد باید ۱۱۰ سکه بدهد و بقیه مهریه در صورتی قابل وصول است که همسرش بتواند توانایی پرداخت شوهرش را ثابت کند.در غیر این صورت مهریه ۱۱۰ سکه خواهد بود.
در صورت پرداخت مهریه مازاد بر ۱۱۰ سکه، قرار بازداشت صادر نمی شود و در صورت استطاعت زوج، دارایی وی ضبط می شود، یعنی در صورت عدم پرداخت مهریه زوجه به آن میزان، می تواند با اعمال ماده ۲ دستور جذب به شوهر را زندانی کند.
اگر زن درخواست طلاق کند مهریه تعلق می گیرد؟
تقاضای طلاق در دوران عقد برای زوجه بسیار دشوار تر است زیرا این روز ها با وجود ازدواج هنوز زندگی مشترک آغاز نشده و دلیل موجه طلاق زوجه در صورت عدم رضایت زوج کم و سخت است، به خصوص که همسر در این شرایط حتی می تواند زوجه را زندانی نیز بکند. اما در دوران عقد زوجه نیز می تواند با اثبات یکی از موارد ۱۲ گانه شروط ضمن عقد یا عسر و حرج از دادگاه تقاضای طلاق کند.
اگر زن وکالت طلاق (حق طلاق – یکی از شروط ضمن عقد) از شوهر داشته باشد، این که آیا می تواند علاوه بر طلاق، مهریه را نیز دریافت کند، بستگی به حدود اختیارات مندرج در وکالت نامه ای دارد که شوهر داده است.
توجه داشته باشید که اگر تقاضای طلاق زوجه بر اساس عسر و حرج باشد، قبول مهریه و تصمیم قطعی در این خصوص در دادگاه است، هرچند زوجه درخواست و میزان مهریه را به دادگاه اعلام می کند، اما در صورت درخواست زوجه. طلاق به شرط قبول مهریه از طرف خود از طرف شوهر. به عبارت دیگر، به دست آوردن تعداد زیادی مهریه بر اساس دوازده شرط قراردادی به طور فزاینده ای آسان می شود.
شرایط مهریه زن خیانتکار چگونه است؟
با توجه به آنچه در قسمت قبل گفته شد می خواهیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا مهریه به زن خیانتکار تعلق می گیرد؟ آیا زمانی که همسرش به او خیانت کرده است، آیا مرد همچنان مکلف به پرداخت مهریه است؟
در پاسخ می توان گفت وقتی عقد بین زوجین برقرار می شود، زوجه مالک مهریه است و حق مهریه به او تعلق می گیرد. بنابراین حتی اگر زن به او خیانت کرده باشد و رابطه نامشروع داشته باشد، مرد می تواند به خاطر این از همسرش شکایت کیفری کند. اما حق مهریه زن خیانت کرده باقی است و در صورت مطالبه مهریه زن، مرد مکلف به پرداخت مهریه است.
پس برقراری رابطه نامشروع و خیانت زن موجب تلف شدن مهریه زن نمی شود؛ زیرا حق مهریه زن در زمان عقد است و در عین حال مرد نیز مکلف به پرداخت آن است.
البته اگر مرد از زنای زن اطلاع داشت و بخواهد طبق قانون از همسر خود شکایت کند، می تواند در اسرع وقت با ارائه سند و مدرک شکایت خود را انجام دهد، اما زن و شوهر می توانند بر سر طلاق توافق کنند که اگر مرد از زن خیانتکار شکایت نکرد، مهریه زن را برای مرد کامل زن بدهد.
اگر نکاح دو نفر قبل از دخول متوجه ازدواج نامشروع با دیگری در اثر زنای زوجه موجب طلاق شود، نصف مهریه از حق مهریه موجود به زن تعلق می گیرد. زیرا طبق قانون، مهریه زن در دوران عقد نیمه است.
در نظر داشته باشید که به دلیل عدم رابطه جنسی، مهریه از این نظر به نصف کاهش می یابد و بدون هیچ دلیل دیگری، حتی اگر زن خیانت کند، از میزان مهریه کم نمی شود.
متأسفانه اکنون مردانی هستند که از تاکتیک های عدم پرداخت مهریه که حق قانونی و شرعی هر زنی است استفاده می کنند. مثلا شخصی به نام خانمی حساب باز می کند و با واریز پول به حساب او مدعی می شود که در حال پرداخت مهریه است.
در چه شرایطی نفقه به زن تعلق نمی گیرد؟
مواردی که مرد می تواند نفقه زن را پرداخت نکند به شرح زیر است:
- تمکین نکردن زن
طبق قانون مدنی اگر زن تمکین نکند مستحق نفقه نخواهد بود. تمکین یعنی تمام نیاز های مرد را باید انجام دهد. با اخلاق خوب و با سلامت جسمی و روحی، باید از شوهرش اطاعت کند. در زمان پرداخت نفقه باید در خانه شوهر باشد در غیر این صورت موظف به دریافت نفقه نیست. در صورتی می تواند بدون بودن در خانه شوهر نفقه دریافت کند که در این مورد قبلا به توافق رسیده و در شروط ضمن عقد مطرح شود.
- زمانی که زن بی دلیل یا بی اجازه منزل خود را ترک کند
یکی دیگر از موارد عدم توانایی در پرداخت نفقه زوج، خروج زوجه از منزل بدون دلیل و بدون رضایت شوهر است و حتی اگر در منزل پدری بماند، ممکن است زوج از پرداخت نفقه خودداری کند. شوهر می تواند علاوه بر عدم پرداخت نفقه، زن خود را طلاق دهد و زن دیگری اختیار کند اما در صورتی که موجب شرف یا صدمه بدنی به زوجه شود خروج از منزل نافرمانی محسوب نمی شود و تا رفع مشکل مستحق نفقه باشد.
- عقد موقت
در صورت عقد موقت، شوهر ملزم به پرداخت حق نفقه نخواهد بود مگر این که شرطی برای پرداخت نفقه در زمان جاری شدن عقد موقت وجود داشته باشد. در این صورت زن باید حرف خود را ثابت کند. یعنی یا باید به نزدیک ترین دادگستری محل سکونت خود مراجعه کند و ۳ برگه اظهارنامه را دریافت و آماده کند و یا این که چند نفر را برای شهادت و شهادت ببرد. .
- طلاق در شرایط نافرمانی زن
همچنین اگر زن طلاق گرفته باشد نفقه او در زمان عده به عهده شوهر است مگر این که طلاق با عدم تمکین زن واقع شود که در این صورت مستحق نفقه نخواهد بود. اما اگر زن در این شرایط از طرف همسر خود باردار باشد تا پایان زمان بارداری همسر موظف به پرداخت نفقه است.
- فوت مرد و عدم آبستنی زن
در صورت فوت زوج، اگر زن از شوهر باردار نباشد، مستحق نفقه نخواهد بود. اما اگر باشد باید از اموال زوج و در صورت نداشتن اموال و دارایی باید از اموال اقارب زوج پرداخت شود.
مجازات پرداخت نکردن نفقه درصورت عدم وجود شرایط بالا
در صورتی که مرد هیچ یک از شرایط فوق را رعایت نکرده و مجددا بر عدم پرداخت نفقه اصرار داشته باشد، برای مرد مجازات حبس در نظر گرفته شده و گفته می شود به جرم نفاق و مجازات حبس تعزیری درجه شش از ۶ ماه تا ۲ سال و در صورت گذشت شاکی اجرای حکم متوقف می شود.
همچنین در صورت بی توجهی مرد به حکم دادگاه، زن می تواند از دادگاه درخواست طلاق کند. نفقه فرزند حق زن است و قوانین ایران در مورد آن بسیار سختگیرانه است، زیرا در صورت عدم پرداخت نفقه ممکن است به فساد کشیده شود.
درصورت عدم پرداخت نفقه ، زن چگونه شکایت کند
اگر زنی بخواهد از مردی به دلیل عدم پرداخت حقوق افراد تحت تکفل شکایت کند، می تواند به دادگاه مراجعه کند و پرونده کیفری و دعوی را مطرح کند. سپس دادگاه میزان کمک هزینه تحت تکفل را تعیین و زوج را به پرداخت کمک هزینه تحت تکفل محکوم می کند. اگر مرد از دستور دادگاه اطاعت نکند مجبور به طلاق زن می شود
نفقه جاری مربوط را از طریق شکایت کیفری و نفقه مربوط به ۵ سال گذشته را می توان از طریق پیگرد قانونی مطالبه کرد.
شرایط معافیت مرد از پرداخت مهریه
عدم پرداخت مهریه ممکن است تحت شرایط خاصی اجرا شود. مهریه یک حق و مطالبه مالی است، بنابراین پس از ازدواج مرد باید آن را بپردازد. در این رابطه حقوقی، تردید زوجه و عدم تمکین شوهر در اجرای تعهدات زوجیت موجب تاخیر مهریه نمی شود و فقط در موارد زیر متضرر می شود که زوج کلا یا بعضا شامل پرداخت نمی شود:
- طلاق قبل از برقراری رابطه ی زناشویی
زوجه با انعقاد نکاح، تصمیم گیری و ثبت مهریه ازدواج می تواند به طور کامل مهریه را مطالبه کند. این درخواست مشروط به برقراری کامل رابطه زوجیت است و اگر زن و شوهر قبل از قطع رابطه زوجیت طلاق دهند، زوجه مستحق دریافت نصف مهریه و حق دریافت نصف را ندارد.
- فوت زوجه
زوجین ملزم به تعیین مهریه خواهند بود و شرط عدم مهریه شرط غیر ممکنی است. اما اگر زن قبل از تعیین کامل مهریه و ثبت آن تعریف شده فوت کند و در سند ازدواج قید شود و رابطه زناشویی وجود نداشته باشد، زن مهریه را دریافت نمی کند. در چنین حالتی مرد نمی تواند مهریه را بپردازد. اما اگر رابطه جنسی بین زوجین تشکیل شود و مهریه تعریف نشده باشد، زن مهریه مهرالمثل را دریافت می کند.
- بطلان نکاح
در صورتی که در ضمن عقد مهریه معین شده باشد و رابطه زوجیت محقق نشود، زن مستحق مهر نخواهد بود، اما در صورتی که صیغه محقق شده باشد و زوجه از بطلان عقد مطلع بوده باشد، مهریه تعلق خواهد گرفت. مستحق مهر المثل بودن زمانی است که از از بطلان نکاح آگاه نباشد.
- فسخ نکاح
طبق قانون، بسته به شرایط جسمی یا روحی همسر، نکاح تحت شرایط خاصی قابل فسخ است. در صورتی که زن یا مردی به بیماری خاص جسمانی مبتلا شود یا دچار جنون شود، در شرایط خاصی زن مشمول عدم پرداخت مهریه می شود و مرد از پرداخت مهریه معاف می شود.
اگر قبل از عقد به دلیل یکی از بیماری های مرد، نکاح منحل شود، زن مستحق نصف مهریه و اگر بعد از عقد فسخ شود، زن مستحق تمام مهر می شود.
اگر طلاق به دلیل بیماری زوجه باشد، قبل از عقد، زوجه مشمول عدم پرداخت مهریه خواهد بود و مستحق مهریه نخواهد بود.
اگر زن در ضمن عقد خیانت و زنا کند و صفت خاصی در عقد شرط شده باشد و عقد بر آن باشد و بعد از عقد معلوم شود که زن آن را نداشته است، در این صورت شوهر فسخ می کند. نکاح، زن مستحق مهریه نخواهد بود و در صورت رابطه زناشویی، زن مستحق مهریه خواهد بود.
- عدم تنفیذ مهریه
تعیین و اجرای مهریه به عهده زوج است، در صورتی که میزان مهریه توسط دیگری تعیین شود ولی زوج از اجرای آن امتناع ورزد، مهریه باطل بوده و متعلق به زوجه نخواهد بود. نکاحی است که قبل از تعیین و اجرای مهریه جدید منعقد می شود و زن حق دریافت مهریه را خواهد داشت.
اثبات عدم تعلق مهریه و معافیت مرد از پرداخت مهریه
در صورتی که زوجه مهریه خود را در دادگاه خانواده بخواهد، زوج می تواند در یکی از موارد فوق با اثبات عدم دریافت مهریه به زوجه از خود دفاع کند و موجب عدم تعلق مهریه به زوجه شود که این خواسته زوج است. نیاز به طراحی دعوای متقابل و اقامه دعوی برای زوجین نیست.
منبع: https://alirezaniknam.com/tricks-of-not-giving-dowry-to-a-woman/
