روانشناسی ورزشی یکی از انواع رشته های روانشناسی است و در حقیقت دانشی میان رشته ای است. رشته روانشناسی ورزشی تاثیرات عوامل روانشناختی بر فعالیت و عملکرد هر فرد و همچنین اثر فعالیت های بدنی و ورزش بر رفتار هر فرد و ذهن او را به خوبی مورد بررسی قرار می دهد. اهمیت رشته روانشناسی ورزشی در رقابت های ورزشی روشن می شود. تمامی مربیان ممکن است گمان کنند ورزشکاران برای موفقیت در مسابقات نیاز به تمرینات سخت و فشرده دارند. اما گاهی با وجود تمرینات زیاد آنها در هنگام مسابقات دچار مشکلاتی می شوند که ریشه در عدم آمادگی روانی ورزشکار دارد. روانشناسی ورزش نوع رفتار و ویژگی فردی هر شخص در عملکرد های ورزشی، تمرینات و مسابقات را بررسی می کند. این رشته با آموزش انواع مهارت ها مانند ساخت تصاویر ذهنی، کاهش استرس و اضطراب ناشی از رقابت، کنترل انرژی، منظم کردن اهداف و افزایش خودباوری در جهت رسیدن به اهداف سبب بهبود عملکرد شما در تمرینات و در نهایت رسیدن به موفقیت های ورزشی می شود.
فهرست مطالب
تعریف رشته روانشناسی ورزشی
رشته روانشناسی ورزشی مجموعه ای از مفاهیم مانند آموزش دادن مهارت های ذهنی، تقویت عملکرد، مشخص کردن هدف و تلاش برای رسیدن به آن، جلسات مشاوره با ورزشکاران، تعیین استعداد آنها، بررسی روانشاختی بر ورزشکاران مصدوم و ایجاد توان بخشی، پیگیری تمرینات، خودباوری جهت رسیدن به موفقیت، ورزش جوانان و تنظیم هیجانات فرد را در بر می گیرد. از دیگر مزایا و عملکرد های این رشته می توان به امور زیادی اشاره کرد. در رشته روانشناسی ورزشی، روانشناسان در تلاشند به کمک ورزشکارانی که از لحاظ جسمی یا روانی دچار آسیب هایی شده اند کمک کنند تا زودتر بهبود یابند و به تمرینات و مسابقات باز گردند. آنها به دنبال پیدا کردن ورزشکاران (اغلب کودکان) مستعد و نخبه هستند و سعی دارند به ورزشکاران معلول جسمی و روانی کمک کنند تا در فعالیت های ورزشی بهترین عملکرد را داشته باشند.
زیر شاخه‌های اصلی رشته روانشناسی ورزش
در رشته روانشناسی ورزش چند زیر شاخه وجود دارد. هر کدام از این زیر شاخه های بر یک موضوع خاص تمرکز دارند. روانشناسان ورزشی گاهی اوقات در تمامی این شاخه ها فعالیت می کنند و برخی اوقات تنها یک شاخه را بر می گزینند و بر روی آن مطالعه انجام می دهند. در ادامه با چهار زیر شاخه اصلی در رشته روانشناسی ورزش آشنا خواهید شد.
تخیل
تخیل با ساخت تصاویر ذهنی در ارتباط است. روند تخیل شامل تصور در مورد انجام وظیفه ای خاص مربوط به ورزش مانند شرکت در مسابقات مهم و جهانی یا انجام یک تکنیک و مهارت سخت می باشد.
انگیزه
در رشته ی روانشناسی ورزش انگیزه اهمیت فراوانی دارد. در این رشته بر هر دو نوع انگیزه یعنی بیرونی و درونی توجه زیادی می شود. انگیزه های درونی مانند انگیزه برای پیروزی و موفقیت در یک رقابت یا احساس غرور پس از برنده شدن در یک مسابقه بوده و انگیزه بیرونی مانند شهرت، گرفتن مدال و جوایز ارزنده در مسابقات می باشد.
تمرکز
با انجام برخی مهارت ها و تکنیک ها از عواملی که سبب پرت شدن حواس ورزشکار می شوند مانند صدای تماشاچیان و تلاش رقیبان برای کاهش تمرکز و حواس بر روی وظایف جلوگیری می شود.
بهبودی پس از مصدومیت
از دیگر حوزه های فعالیت روانشناسان ورزشی که کمتر کسی گمان می کند از شاخه های این رشته باشد مربوط به مصدومیت و بهبودی پس از آن است. تحقیقات نشان داده پس از مصدومیت ورزشکاران با استفاده از تکنیک های روانشناسی و افزایش تمرکز حواس به روند بهبود ورزشکاران کمک شایانی می شود.
کار یک روانشناس ورزش چیست؟
روانشناسان و کارشناسان ورزش برای اینکه بتوانند زمینه را برای رسیدن ورزشکار به نتایج مقبولش فراهم کنند در کنار دیگر حرفه ای ها مانند مدیران و مربیان مشغول به کار هستند. یک روانشناس ورزشی به تمامی ورزشکاران چه در سطح حرفه ای و چه در ابتدای کار می تواند مشاوره و توصیه های مفید بدهد. به طور مثال دانش آموز دبیرستانی که تازه در ابتدای کار است و می خواهد یک فعالیت ورزشی را به صورت حرفه ای دنبال کند و راه به مسابقات پیدا کند با مشاوره های یک روانشناس ورزش می تواند کار خودش را به درستی آغاز کند. همچنین یک ورزشکار حرفه ای نیز نیاز به توصیه های مفید یک روانشناس ورزش دارد. از دیگر کار ها و وظایف روانشناسان ورزش این است که برای ورزشکاران تمرینات مداخله ای آماده کنند تا ورزشکار با انجام دادن آنها در سطح مطلوبی از فعالیت قرار گیرد. این تمرینات باید متشکل از استراتژی های ذهنی باشد تا ورزشکار با کمک آنها بتواند آسیب و مشکلات پیش آمده را کاهش دهد. از دیگر وظایف و کار های روانشناسان ورزش دادن توصیه های سازنده ب مدیران و مربیان در جهت بهبود کار تیمی و ارتباطات است. روانشناسان ورزش با در نظر گرفتن برخی زمینه ها و کاهش برخی عوامل و مشکلات سبب بهبود عملکرد ورزشکار می شوند برخی از این عوامل شامل موارد زیر می باشد:
- دادن توصیه های بی طرفانه به ورزشکار در مورد مشکلات و مسائل شخصی
- رفع مسائل و مشکلات مربوط به عملکرد
- پاسخ ذهنی مناسب به چالش ها و آسیب های جسمی
- رفع مشکلات رفتاری
آمادگی های روانی مورد نیاز برای ورزشکار
مهارت های روانی مورد نیاز برای یک ورزشکار به سه دسته تقسیم می شوند. دسته ی اول این مهارت ها که مهارت پایه نام دارند شامل تعیین اهداف، افزایش اعتماد به نفس و داشتن تعهد است. علت نام گذاری این دسته از مهارت ها به مهارت های پایه این است که تا هنگامی که چنین ویژگی هایی در ورزشکار به وجود نیاید و تثبیت نشود رسیدن به دیگر مهارت های روانی میسر نمی باشد. دسته دوم مهارت های روان تنی نام دارد که مربوط به ویژگی های فیزیولوژکی ورزشکار می باشد. این دسته از مهارت ها شامل نحوه واکنش به استرس، کنترل ترس و اضطراب، افزایش آرامش و توانمندی و نیروبخشی می باشد. و دسته ی سوم مهارت ها شامل ساخت تصاویر ذهنی، تمرینات ذهنی، افزایش تمرکز و کاهش استرس و اضطراب ناشی از رقابت می شود. دسته ی سوم مهارت های شناختی هستند که فرایندهای شناختی مانند یادگیری، ادراک، تفکر و حافظه را در بر می گیرند که در رشته های ورزشی بسیار مهم هستند.
بررسی اهمیت روانشناسی ورزشی و کاربرد آن
در گذشته بیشتر بر آماده سازی جسمی تاکید می شد اما امروزه به این نتیجه رسیده اند که علاوه بر آمادگی جسمانی ورزشکار نیاز دارد برای عملکرد ورزشی بهتر از لحاظ روانی به خوبی آماده باشد؛ بنابراین روانشناسی ورزش به یکی از نیازهای اساسی در دنیای ورزش مبدل شده است. عملکرد های ورزشکاران به میزان زیادی تحت تاثیر عوامل روانشناختی است و با کمک رشته روانشناسی ورزشی می توانیم به ورزشکار کمک کنیم تا مسیر او برای رسیدن به موفقیت و اهداف ورزشی هموار شود. به طور مثال از عواملی که تاثیرات مخرب زیادی بر عملکرد ورزشکار دارد و حتی سبب می شود او رشته ورزشی خود و مسابقات را ترک کند افسردگی است. در شرایط افسردگی می توان با کمک تاثیرات مثبت ورزش بر حالات روحی نسبت به درمان و کاهش شدت افسردگی در ورزشکار امیدوار بود.
فواید روانشناسی ورزشی
بر اساس تحقیقات انجام شده در خصوص روانشناسی ورزش نشان داده که بهبود مهارت های روانی تاثیر شگرفی بر رسیدن به موفقیت های ورزشی و عملکردی عالی در هنگام انجام فعالیت های بدنی می گذارد. برخی از فواید روانشناسی ورزشی که شامل موارد زیر می باشد:
- افزایش و بهبود میزان تمرکز
- بهبود توانایی و قدرت تفکر
- کاهش ترس و اضطراب نسبت به مسابقه
- توانایی تنظیم و کنترل هیجانات
- افزایش و بهبود اعتماد به نفس
رسیدن به این اهداف و بهبود مهارت های روانی قطعا تاثیرات مثبتی بر فعالیت های ورزشی دارد و موفقیت ورزشکار را تضمین می کند.
روانشناسی ورزشی برای تمامی ورزشکاران
اکثر افراد گمان می کنند روانشناسی ورزش تنها مختص ورزشکاران حرفه ای است، اما این رشته به شکل وسیعی محدوده های مختلف مانند موضوعات کاربردی، علمی و کلینیکی مربوط به رشته های ورزشی و تمرینات را در بر می گیرد. رشته روانشناسی ورزشی سعی دارد برای تمامی ورزشکاران فرصتی را فراهم سازد تا بتوانند با بالاترین حد توانایی و آمادگی خود به رقابت بپردازند. برای رسیدن به این اهداف برخی آموزش ها به ورزشکاران آموخته می شود تا در شرایط سخت بتوانند روحیه و انرژی خودشان را حفظ کنند، استرس و اضطراب ناشی از رقابت را کاهش دهند، بر اساس راهبرد های تیمی عمل کنند و آن را به بهترین شکل انجام دهند و ورزشکار بتواند تمرکز و آگاهی خود را در شرایط سخت و پر از تنش حفظ کند تا در نهایت به هدف نهایی خود دست یابد.
برخی از عناصر به شکل موثری موفقیت ورزشکاران را تضمین می کند. برخی از این عناصر شامل موارد زیر می شوند:
- مشخص کردن اهداف روزانه
- افزایش کیفیت تمرینات جسمانی
- افزایش اعتماد به نفس
- ساخت تصاویر ذهنی مثبت
- افزایش و کنترل توجه و تمرکز
- انجام تمرینات ذهنی در جهت آمادگی روانی برای حضور در رقابت ها و مسابقات مانند یادگیری راه های مناسب برای مقابله با استرس و ترس از مسابقات
مزایا و معایب روانشناسی ورزشی
این حرفه همانند حرفه های دیگر از مزایا و معایبی متشکل شده است که در ادامه با آن آشنا می شوید. برخی از مزایای رشته روانشناسی ورزشی:
- وجود فرصت های متنوع و تخصصی به صورت گسترده مانند آموزش، آموزش ورزشکاران حرفه ای و ورزش نوجوانان
- انجام کار به صورت تیمی و گروهی
برخی از معایب این رشته که شامل موارد زیر می باشند:
- آموزش، تمرین و تجربه ی زیاد نیاز اساسی این رشته است.
- افرادی که دارای ذهنی مستقل می باشند و انجام کار گروهی برای آنها دشوار است در این رشته به مشکل بر می خورند.
منبع: www.farsibeauty.com
