ویروس واگیردار تب کریمه کنگو چیست؟ چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟
ویروس واگیردار جدید تب کریمه کنگو (CCHF) به دلیل ابتلا به ویروسی به همین نام (CCHFV) ایجاد می‌شود. یک بیماری عفونی است که برای اولین بار اوایل دهه ۴۰ میلادی شناسایی شد و امروز بعد از چندین بار اوج‌گیری دوباره در سال ۲۰۲۲ درحال شیوع است. تب کریمه کنگو با شروع فصل گرما تشدید می‌شود و لزوم مراجعه به متخصص عفونی برای درمان را بیشتر می‌کند. در این مقاله عوامل و علائم تب کریمه کنگو را معرفی می‌کنیم؛ واگیردار بودن آن را بررسی کرده و راه‌های درمان آن را مطرح می‌کنیم. با مجله سلامتی دکتردکتر همراه باشید.
فهرست مطالب
تب کریمه کنگو چیست؟
تب کریمه کنگو (Crimean Congo Fever) به واسطه گزش کنه‌های آلوده یا به دلیل تماس با آن، به بدن منتقل می‌شود. فرد مبتلا علائم عمومی بیماری‌های عفونی مانند تب، سردرد، بدن درد، حالت تهوع و درد معده را تجربه می‌کند. همچنین در موارد شدیدتر ممکن است علائمی چون خونریزی و تشنج بروز پیدا کند. نرخ مرگ و میر تب خونریزی دهنده کریمه کنگو تا ۴۰ درصد است.
ویروس در برابر گرما مقاومت زیادی ندارد و در دمای ۵۶ درجه به مدت ۳۰ دقیقه از بین می‌رود. بنابراین پختن گوشت یا پاستوریزه کردن شیر می‌تواند ویروس را از بین ببرد. هنوز واکسن انسانی یا حیوانی برای CCHF تولید نشده، به همین دلیل تنها راه جلوگیری از ابتلا به این بیماری، آگاهی از عوامل خطر و آموزش روش‌هایی برای پیشگیری از ابتلا به آن است. خواستگاه اصلی ویروس کریمه کنگو مناطق سحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاورمیانه، هند و غرب چین است. همچنین مشاغل درگیر با دام مانند دامداران، دامپزشکان، قصاب‌ها و کارکنان کشتارگاه‌ها بیش از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
عامل بیماری تب کریمه کنگو کدام حیوانات هستند؟
ناقل اصلی این بیماری کنه‌ای به نام هیالوما (Hyalomma) است. ویروس ابتدا به واسطه گزش کنه در بدن دام ایجاد می‌شود و بعد از آن به تدریج پخش می‌شود. حیواناتی چون گاو، گوسفند، بز، خرگوش و جوندگانی مثل موش به عنوان عوامل اصلی انتقال این بیماری شناخته می‌شوند. البته این بیماری تقریبا روی تمام پرندگان به جز شترمرغ بی‌اثر است.
بیماری در حیوانات اهلی علائم مشخصی ندارد اما خطر انتقال بیماری به انسان در هنگام کشتار آن یا تماس با لاشه وجود دارد. البته درست است پرندگان نسبت به بیماری مقاومند، اما می‌توانند ناقل‌های خوبی برای آن باشند. پرندگان حاضر در جغرافیای آلوده می‌توانند کنه را به هر مقصدی منتقل کنند.
علائم و نشانه تب کریمه کنگو را می‌دانید؟
علائم بالینی بیماری چهار مرحله دارد: دوره کمون (پنهان)، قبل از خونریزی، مرحله خونریزی و دوره نقاهت. پس از عفونت ناشی از نیش کنه، دوره کمون معمولا ۱ تا ۳ روز است که البته می‌تواند تا ۹ روز ادامه داشته باشد. پس از دوره کمون، علائم این بیماری به سرعت ایجاد می‌شوند و عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- تب شدید
- درد کمر یا گردن
- درد مفاصل
- دردهای عضلانی
- دل درد
- استفراغ
- اسهال
- چشم های قرمز یا دردناک
- فوتوفوبیا (حساسیت به نور)
- صورت برافروخته
- التهاب و درد در گلو
- لکه های قرمز روی سقف دهان
- زردی پوست
در موارد شدید CCHF، ممکن است علائمی مانند تغییرات خلقی، تغییرات در ادراک حسی و سردرگمی نیز در افراد پدیدار شوند. پس از ۲ تا ۴ روز، احساس خواب آلودگی و افسردگی و درد معده به دلیل بزرگ شدن کبد (هپاتومگالی) به وجود می آیند و در حدود روز پنجم تا روز چهاردهم، علائم عبارتند از:
- مناطق بزرگ کبودی جدی
- خونریزی شدید بینی
- خونریزی غیر قابل کنترل ناشی از تزریق
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- بزرگ شدن غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی)
- نارسایی کلیه
- نارسایی ناگهانی کبد
- نارسایی ریه ها
کدام دکتر می‌تواند این بیماری را درمان کند؟
از آنجا که بیماری تب کریمه کنگو یک بیماری عفونی است، برای درمان آن باید از متخصص عفونی نوبت بگیرید. معاینه شما اولین گامی است که توسط پزشکان متخصص و فوق تخصص بیماری‌های عفونی انجام می‌شود. بعد از آن با توجه به علائم پزشکی و بیماری شما از دارو و روش‌های درمانی قطعی استفاده می‌کنند. اگر با نشانه‌هایی مانند تب بالا، عفونت شدید، سردرد، سرفه، خستگی و مشکلات بینایی مواجه شدید بهتر است برای چکاپ و ویزیت، از پزشک متخصص و فوق تخصص بیماری‌های عفونی نوبت بگیرید.
تب کریمه کنگو چگونه منتقل می‌شود؟
همانطور که اشاره شد ناقل اصلی این ویروس یعنی کنه هیالوما با گزیدن حیوانات یا انسان ویروس را ایجاد می‌کند. حیوانات ناقلین اصلی بیماری هستند. افراد شاغل در کشتارگاه‌ها، قصابی‌ها، فعالان واردات و صادرات گوشت باید از مواد دافع حشرات استفاده کنند و ملزومات بهداشتی این مشاغل را به دقت رعایت کنند. این افراد باید هنگام کار با گوشت و دام‌ها از لباس‌های حفاظتی استفاده کنند و از تماس با خون یا مایعات بدن حیوانات خودداری کنند.
سایر افراد جامعه هم باید از ذبح غیراصولی دام‌ها به شدت پرهیز کنند و در مراس‌های مذهبی مانند ایام محرم و عید قربان به کشتارگاه‌های استاندارد و بهداشتی مراجعه کنند. سعی کنند از خرید گوشت و فراورده‌های گوشتی از مراکز غیرمجاز و فاقد استاندارهای بهداشتی پرهیز کنند و اگر با فرد آلوده به این بیماری برخورد کردند تمامی اقدامات بهداشتی را رعایت کنند.
کاهش خطر انتقال کنه به انسان:
- پوشیدن لباس محافظ (آستین بلند، شلوار بلند)
- پوشیدن لباس‌های رنگ روشن با هدف تشخیص راحت‌تر کنه روی لباس
- استفاده از کنه‌کش‌های تایید شده (مواد شیمیایی برای کشتن کنه‌ها) روی لباس
- استفاده از دافع تایید شده حشرات روی پوست و لباس
- بررسی منظم لباس و پوست
- تلاش برای از بین بردن یا کنترل هجوم کنه‌ها به حیوانات در اصطبل ها و انبارها
- اجتناب از ورود به مناطقی که کنه‌ها فراوان هستند؛ به‌خصوص در فصولی که فعالیت بیشتری دارند
کاهش خطر انتقال از حیوان به انسان:
- پوشیدن دستکش و سایر لباس‌های حفاظتی هنگام دست زدن به حیوانات یا بافت‌های آنها در مناطق بومی، به‌ویژه در هنگام قصابی و کشتار در کشتارگاه‌ها یا در خانه
- حیوانات را قبل از ورود به کشتارگاه قرنطینه کنید یا دو هفته قبل از کشتار حیوانات را به طور معمول با آفت‌کشها درمان کنید.
کاهش خطر انتقال انسان به انسان در جامعه:
- از تماس فیزیکی نزدیک با افراد آلوده به تب کریمه کنگو خودداری کنید. منبع
- هنگام مراقبت از افراد بیمار از دستکش و تجهیزات حفاظتی استفاده کنید.
- پس از مراقبت یا ملاقات با افراد بیمار، دست‌ها را به طور مرتب بشویید.
آیا ویروس تب کریمه واگیردار است؟
راه‌های انتقال ویروس تب کریمه کنگو عبارت اند از: گزیدگی توسط حشره ناقل، تماس با خون شخص مبتلا، انتقال از طریق له کردن کنه با دست بدون پوشش، تماس با لاشه حیوان آلوده، مصرف گوشت آلوده و خام. لذا در صورتی که خود را در شرایط مذکور قرار ندهید، احتمال ابتلا به بیماری تقریبا صفر است. همانطور که توضیح داده شد ویروس تب کریمه کنگو از طریق تماس پوستی منتقل می‌شود؛ بنابر این واگیر تب از طریق تنفس اتفاق نمی‌افتد.
ویروس کریمه کنگو قابل درمان است؟
در صورت تشخیص به‌موقع بیماری قابل کنترل و درمان است. طبق گزارشات آماری، میزان مرگ و میر ناشی از تب کریمه کنگو به ۴۰ درصد می‌رسد و بیشتر تلفات این بیماری در هفته دوم ابتلا رخ می‌دهند. طبق آمار به‌دست آمده از آخرین شیوع این بیماری در ایران که مربوط به سال ۱۳۹۶ است، از ۳۳ مبتلا ۳ نفر جان خود را از دست دادند. با این حساب با بیماری مرگ‌باری مواجه نیستیم و در صورت رسیدگی پزشکی، بدون مشکل برطرف می‌شود.
راه‌های درمان ویروس کریمه کنگو چیست؟
اگر در هفته اول ابتلا و در مرحله تب، بیماری تشخیص داده شود می‌توان با نمونه‌گیری از خون، ویروس را جدا کرد. همچنین با جدا کردن ویروس از نمونه‌های بافتی مانند کبد، طحال، کلیه و غدد لنفاوی می‌توان جلوی گسترش تب کریمه را گرفت و آن را غیرفعال کرد. برگرفته از مطلب drdr.ir
روش‌های پیشگیری از ابتلا به ویروس تب کریمه کنگو
بهتر است قبل از درمان، از ابتلا به بیماری جلوگیری شود. نکات زیر به شما در پیشگیری از ابتلا به تب کریمه کنگو کمک می‌کند:
- بیمار مشکوک به کریمه کنگو باید قرنطینه شود و با افراد خانواده در تماس نباشد. بعد از اتمام دوره پرستاری از بیمار نیز باید وسایل مربوط با فرد مبتلا سوزانده شود.
- آفت‌کشی خانه و مکان‌های نگهداری از دام مانند طویله و اصطبل به کاهش کنه‌ها کمک می‌کند.
- در توالت‌ها و محیط‌های آلوده از موارد گندزدا استفاده شود.
- با توجه به بی‌علامت بودن این بیماری در دام، باید از مصرف گوشت تازه خودداری کرد و دارم پس از ذبح تا ۲۴ ساعت در درمای صفر تا ۴ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود.
- در صورتی که به صورت ناخواسته با فرد یا سطح آلوده تماس داشتید، بلافاصه خود را با آب و صابون بشویید.
- از خرید گوشت‌های بازرسی نشده بدون مُهر دامپزشکی و سازمان سلامت خودداری کنید.
درمان دارویی تب کریمه کنگو
هیچ نوع واکسن معتبری برای پیشگیری چه در انسان و چه در دام تولید نشده است. درحال حاضر بهترین راه بعد از ابتلا، اقدام فوری جهت جلوگیری از توسعه و درمان است. فرد درمانگر این بیماری یک متخصص عفونی است. طبق نتیجه پژوهش‌ها تزریق استروئیدها بخصوص متیل پردنیزولون در دوز بالا، میزان پلاکت خون را افزایش داده و نیاز بیمار را به فراورده‌های خونی کاهش می‌دهد. این کار موجب کنترل تب و کاهش طبعات بیماری می‌شود.
طول درمان ویرس Crimean Congo Fever چقدر است؟
۱ تا ۳ روز بعد از نیش کنه علائم بیماری بروز می‌کند. این عدد در مورد تماس با دام آلوده به ۵ الی ۶ روز می‌رسد. همچنین بر اساس برخی اسناد ممکن است بروز علائم بیماری یا درواقع دوره پنهان ابتلا تا ۱۳ روز طول بکشد. زمان درمان بیماری قطعی نیست. هرچه تشخیص بیماری سریع‌تر باشد، طول درمان نیز کوتاه‌تر است. در موارد وخیم نیز نیاز به بستری بلندمدت در بیمارستان وجود دارد. بر اساس گزارشی از نجات‌یافتگان علائم بهبود بیماری معمولا ۹ تا ۱۰ روز پس از شروع درمان مشاهده می‌شود. در صورتی که علائم این بیماری را در خود یا نزدیکانتان مشاهده کردید هرچه زودتر به صفحه نوبت دهی دکتر مراجعه کنید.
تصاویر بیماری تب کریمه کنگو
تصاویری از شرایط شیوع، کنترل و علائم تب کریمه کنگو را مشاهده کنید.
تب کریمه کنگو چگونه منتقل می شود؟
تب کریمه کنگو به واسطه گزیدگی توسط کنه(حشره) آلوده، تماس با گوشت دام آلوده یا تماس با سطح آلوده منتقل می‌شود. قرار گرفتن در معرض خون یا ترشحات دام آلوده نیز می‌تواند باعث انتقال ویروس و بیماری شود.
تب کریمه کنگو واگیردار است؟
واگیر ویروس تب کریمه کنگو با تماس با خون شخص مبتلا، له کردن کنه با دست، تماس با لاشه حیوان آلوده، خوردن گوشت آلوده و خام اتفاق می‌افتد. واگیر ویروس کنگو با تماس پوستی است و از طریق تنفس اتفاق نمی‌افتد.
